نجوم وفضا

آیا پشت درخشش کورکننده خورشید سیاره دیگری پنهان شده است؟ اگر این‌گونه است، چطور می‌توان از وجود چنین سیاره‌ای مطلع شد؟ جالب اینجاست که این سوال چند صد سال قدمت دارد!

خورشید همانند نقطه کورکننده بزرگ و زیبایی است که در منظومه ما در حال درخشش است؛ اما مدت‌ها است که اخترشناسان مشغول سرک کشیدن پشت آن هستند. اگر می‌خواهید بدانید که آیا سیاره دیگری علاوه بر سیارات هشت‌گانه منظومه شمسی پشت خورشید پنهان شده است، جواب این است که خیر: حداقل هیچ سیاره زمین‌مانند دیگری پشت خورشید وجود ندارد، مگر اینکه به گفته مایکل قیصر «خیلی خیلی ریز» باشد.

قیصر جزو گروه دانشمندان ماموریت رصدخانه ارتباطات زمینی خورشیدی ناسا (STEREO) است؛ ماموریتی که طی آن دو کاوشگر کوچک به مدار خورشید فرستاده شدند تا به مطالعه انفجارهای سطح خورشید، به عنوان عاملی تاثیرگذار در آب‌وهوای فضایی بپردازند. تنها چند ماه پس از پرتاب در سال 2006 / 1385، این دو کاوشگر به گونه‌ای با یکدیگر تشکیل زاویه دادند که می‌توانستند پشت خورشید را ببینند؛ اما نتوانستند ردی از سیاراتی پیدا کنند که پشت این ستاره بزرگ پنهان شده باشند.

حتی اگر ما قادر نبودیم پشت خورشید را ببینیم، در صورت وجود سیاره‌ای فرضی با قطری هر چند اندک (مثلا حدود 150 کیلومتر) که پشت این ستاره پنهان شده بود، اثرات گرانشی آن به اندازه‌ای بود که بتواند تاثیری قابل توجه روی مدار سایر سیارات بر جای بگذارد. به گفته قیصر حتی اگر اخترشناسان به نوعی چنین جزئیاتی را ندیده گرفته بودند، وجود یک کشش گرانشی حساب‌نشده در منظومه شمسی از دو راه دیگر مشخص می‌شد: چنین کششی یا باعث مختل شدن مدار ماهواره‌های دست‌ساز بشر می‌شد که به دور زمین در حال چرخش هستند؛ و یا برای حرکت فضاپیماهای درون منظومه شمسی مزاحمت ایجاد می‌کرد. بنابراین تقریبا مطمئن هستیم که سمت دیگر خورشید را فضای خالی پر کرده است؛ مگر اینکه سیاره‌ای با شنلی نامرئی و ابزار پوششی گرانشی در آنجا پنهان شده باشد!